Blog
Er zijn verschillende meningen over mammografie. Het (niet-verplichte) 2 jaarlijks borstonderzoek uitgevoerd door de overheid. Ik adviseer elke vrouw zelf haar eigen keuzes te maken. Als het goed voelt om een mammografie te doen, moet je dat vooral doen. De specialisten en verpleegkundigen van Bevolkingsonderzoek-Zuid doen hun werk met hart en ziel en met de beste intenties en bedoelingen. Elke professional gelooft in zijn of haar eigen vakgebied. Dit levert interessante discussie op.
Ik wilde wat meer weten over de effectiviteit van de 2 jaarlijkse mammografie en kwam actuele informatie tegen die ik graag met jullie wil delen.
Ik heb 3 informatiestromen gebruikt:
1) De informatie van het bevolkingsonderzoek zelf dat uitgaat van de richtlijnen van de Gezondheidsraad, een orgaan dat rechtstreeks adviseert aan de minister.
2) Verder heb ik gebruik gemaakt van de medische informatie van de Vrouwenpoli Boxmeer (www.vrouwenpoli.com)
3) De website van de Energieke Vrouwen Academie (http://energiekevrouwenacademie.nl) is ook een interessante en zeer leesbare informatiebron.
Zowel Gynaecologe en Vrouwenarts Barbara Havenith van de Vrouwenpoli als Marjolein Dubbers van de Energieke vrouwenacademie hebben uitvoerig onderzoek verricht en hebben hun bevindingen gedeeld op genoemde websites en blogs. Op deze sites worden resultaten van diverse internationale onderzoeken met duidelijke bronvermelding aangegeven. (Je kunt er dus nog dieper induiken als je dat wilt)
Hieronder heb ik alles op een rijtje gezet.
Op de website van de vrouwenpoli staat het volgende over het bevolkingsonderzoek:
“Vrouwen die in het kader van bevolkingsonderzoek een oproep krijgen voor het maken van een mammografie krijgen een folder met de volgende informatie.
◦ Informatie Bevolkingsonderzoek : “Ieder jaar laten ongeveer 1 miljoen vrouwen zich onderzoeken. Door het bevolkingsonderzoek overlijden er elk jaar ongeveer 850 vrouwen minder aan borstkanker”.
Volgens de laatste inzichten die voortkomen uit een grote meta-analyse van alle goede bekende onderzoeken naar de waarde van mammografie (Cochrane meta-analyse 2016) zouden 1000 vrouwen elke twee jaar een mammografie moeten laten maken tussen 50 en 70 jaar om 1 vrouw te redden van sterfte door borstkanker.
◦ Informatie bevolkingsonderzoek : “Van iedere 1.000 vrouwen van vijftig jaar overlijden er 40 in de loop van hun leven aan borstkanker. Als vrouwen vanaf vijftig jaar regelmatig deelnemen aan het bevolkingsonderzoek borstkanker, wordt de kans op overlijden aan borstkanker gehalveerd.
Volgens de bovengenoemde Cochrane meta-analyse neemt de kans om aan borstkanker te overlijden door tweejaarlijks een mammografie te laten maken veel minder sterk af.
Het Cochrane rapport uit 2013 zegt hier zelf het volgende over: “Recent onderzoek suggereert dat borstkankerscreening niet langer effectief om de sterfte door borstkanker te verlagen. Gezonde vrouwen die nooit symptomen van borstkanker zouden ontwikkelen worden door de screening borstkankerpatiënt. Behandeling van deze gezonde vrouwen verhoogt hun sterftekans, bijvoorbeeld door hartaandoeningen en kanker. Het lijkt daarom niet langer raadzaam om deel te nemen aan borstkankerscreening. Sterker nog, door niet aan de screening deel te nemen heeft een vrouw een kleinere kans om de diagnose borstkanker te krijgen. Niettemin zullen er vrouwen zijn die toch graag aan de screening willen deelnemen.” (Aldus Vrouwenpoli Boxmeer)
Mammografie; weet waar je aan begint (naar de blog van de energieke vrouwenacademie ( Marjolein Dubbers)
(http://energiekevrouwenacademie.nl/mammografie-weet-waar-je-aan-begint/)
“Hij lag onlangs weer op mijn deurmat: de uitnodiging voor het 2-jaarlijkse borstonderzoek voor vrouwen 50+ door middel van mammografie. Ga ik wel of ga ik niet? Als je de brochure leest dan geloof je gelijk dat je eraan mee zou moeten doen want er worden immers levens mee gered. Maar wat is de keerzijde?
Steeds meer vrouwen vragen zich af of een mammografie wel het juiste middel is om borstkanker in een vroeg stadium op te sporen. En is hier nou echt geen beter en aangenamer alternatief voor? Ik ben er afgelopen weken eens diep ingedoken. Wat ik tegenkwam wil ik graag met je delen. Het is belangrijke informatie. Het is aan jou om zelf een gefundeerde keuze te maken. Ik heb inmiddels mijn beslissing genomen.
Sinds 1989 worden in Nederland eens in de twee jaar vrouwen tussen de 50 en 75 uitgenodigd om aan dit bevolkingsonderzoek deel te nemen. Ik geloof dat geen enkele vrouw staat te juichen als het weer zover is. Door middel van een röntgenfoto van de borsten wordt gekeken of er afwijkingen zichtbaar zijn in het vetweefsel, klierweefsel en/of bindweefsel van de borst. Deze foto wordt tegelijkertijd zowel van de onderkant als de bovenkant gemaakt dus gaat je borst in een pletmachine. Met mijn cupje B-minus valt er niet zoveel te pletten gelukkig, maar zelfs bij mij deed het goed zeer. Ik kan me voorstellen dat vrouwen met cupmaat D of hoger door een hel gaan. Ik heb het twee jaar geleden voor het eerst gedaan en dacht toen twee dingen: ten eerste: wat is dit een vrouw-onvriendelijk onderzoek en ten tweede: dit kan niet gezond zijn voor mijn borsten!
Let op: het is niet verplicht om deel te nemen maar 80% van de vrouwen in Nederland doet het wel. Het wordt immers gepromoot als middel om borstkanker te voorkomen. En welke vrouw wil dit nou niet? Maar is mammografie inderdaad wel een goed middel om borstkanker te voorkomen?
Artsen leerden al in 1928 dat je voorzichtig moet omgaan met een borst waar mogelijk kanker inzit. Het laatste wat je moet doen met een borst waar mogelijk kankercellen inzitten, is deze stevig pletten in een machine (Lancet, 1992;340:122). Ik denk dat iedere vrouw die ooit een mammografie heeft ondergaan dit intuïtief aanvoelt. Het voelt gewoon niet gezond voor je borsten. Uit onderzoek blijkt dat dit pletten dan ook kan leiden tot verspreiding van tumorcellen. Door het persen kunnen er kleine scheurtjes ontstaan in de kleine bloedvaten rondom een groepje tumorcellen waardoor ze zich makkelijker kunnen verplaatsen. Dit is natuurlijk het laatste wat we willen.
Iedereen is het er wel over eens dat blootstaan aan röntgenstralen niet gezond is. Het gaat dus om de hoeveelheid waar we als vrouw aan blootgesteld worden. Volgens radiologen is deze hoeveelheid verwaarloosbaar. Volgens een onderzoeksrapport van The National Research Council komt er steeds meer bewijs dat ook kleine hoeveelheden straling kanker kunnen triggeren. Daarbij is er bij mammografie sprake van een cumulatief effect van straling. Van iedere borst worden twee foto’s genomen, in totaal dus vier. Dit staat gelijk aan 1 rad (radiation-absorbed-dose). Als je geen enkel bevolkingsonderzoek overslaat heb je als vrouw op je 75ste zo’n dertien maal blootgestaan aan 1 rad.
Is er iemand die mij kan vertellen of 13 rad nog steeds verwaarloosbaar is? Ik lees namelijk dat bij vrouwen die nog niet in de menopauze zitten, blootstelling aan 1 rad het risico op kanker al verhoogt met 1%. (Lancet, 1992; 340:122). De kans op borstkanker wordt groter naarmate we ouder worden. Is het dan verstandig om vrouwen ná de menopauze iedere twee jaar opnieuw bloot te stellen aan weer 1 rad aan straling? Mijn hoofd én onderbuik zeggen: niet verstandig.
Er is bij de invoering gezegd dat met mammografie kanker in een vroeg stadium kan worden opgespoord waardoor het aantal vrouwen dat overlijdt aan borstkanker met een derde zou afnemen. Beide aannames blijken nu ruim 20 jaar later niet het geval te zijn.
De agressieve, snel groeiende, veelal dodelijke tumoren worden doorgaans niet opgemerkt door een mammografie want deze agressieve tumoren bevinden zich meestal in dicht borstweefsel. Juist bij dit dichte borstweefsel werkt mammografie niet accuraat en wordt een mogelijke kanker vaak niet gesignaleerd. Je zoekt dan naar witte plekken op een witte achtergrond. Dit is ook de reden waarom het bevolkingsonderzoek pas start vanaf het 50ste levensjaar; ons borstweefsel is dan minder dicht; klierweefsel is veranderd in vetweefsel, en wordt daardoor beter geschikt voor een mammografie. Ook hier blijf ik achter in verbazing: als agressieve tumoren zich bevinden in dicht borstweefsel en mammografie niet gevoelig genoeg is om dit te zien, dan is een mammografie per definitie toch niet geschikt om in een vroeg stadium agressieve kanker op te sporen?
Het CBS geeft langjarige cijfers over sterfte door borstkanker in Nederland. Vanaf de introductie van de mammografie in 1989 bleef het aantal vrouwen dat ieder jaar aan borstkanker overleed de eerstvolgende tien jaar gelijk. De invoering van het bevolkingsonderzoek met mammografie had hier dus geen invloed op in de eerste tien jaar. Daarna is zowel in Nederland als in andere Westerse landen het sterftecijfer flink gaan dalen. Dit lijkt echter weinig van doen te hebben met de ingevoerde bevolkingsonderzoeken, want sommige landen waar het sterftecijfer aan borstkanker ook daalt hebben geen bevolkingsonderzoeken naar borstkanker. Daarnaast daalt het sterftecijfer ook bij vrouwen tussen 40 en 50 die nog niet meedoen aan onderzoeken. (British Medical Journal, 2011 ; 343 : d4411)
Een ander groot nadeel van mammografie is dat er zoveel zogenoemde fout-positieve uitslagen uit komen rollen. Dit betekent dat tegenover iedere vrouw die daadwerkelijk een agressieve vorm van borstkanker blijkt te hebben er tien gezonde vrouwen staan die te horen krijgen dat er nader onderzoek nodig is (Medisch Dossier juli/aug 2012).
Als er 10.000 vrouwen tussen hun 50ste en 60ste om de twee jaar worden gescreend dan wordt bij 5 vrouwen een vorm van borstkanker ontdekt die door een snelle operatie en aanvullende therapie het leven zal besparen. Dit zijn dus 5 vrouwen op 50.000 mammografieën. Dit lijkt misschien nog de moeite waard.
Maar de tegenhanger hiervan is dat bij deze 50.000 mammografieën er bij 6100 vrouwen iets verdachts wordt gezien, terwijl achteraf niets aan de hand blijkt te zijn, maar waarbij wel allerlei aanvullend onderzoek nodig is. 6100 van de 10.000 vrouwen zijn in die 10 jaar tijd dus ten onrechte ongerust. Dat is 60%. Maar zelfs dat is nog niet het ergste!
Geen vrouw wordt geboren mét borsten. Onze borsten ontstaan door celdelingen tijdens onze puberteit. Deze celdelingen zijn gezond. Onze borsten bevatten dus blijkbaar cellen die zich kunnen delen. Zoals ons hele lichaam trouwens.
In 25% van de gevallen van geconstateerde borstkanker gaat het niet om borstkanker maar om DCIS. DCIS staat voor ductaal carcinoom in situ; het wordt ook wel het voorstadium van kanker genoemd. Maar deze benaming is niet juist. DCIS zijn celwoekeringen in klierkwabben en melkgangen van de borst. Aan de buitenkant is er niets te zien. Voordat mammografie werd toegepast was DCIS vrijwel onbekend en werd het dus niet behandeld. Uit autopsies is gebleken dat vrouwen jarenlang konden rondlopen met DCIS zonder dat dit problemen gaf (The Lancet 2002; 360:1101). Uit verschillende onderzoeken blijkt ook dat DCIS in 80% van de gevallen nooit kankerverwekkend wordt (The Breast Journal, 2000; 6; 331-4).
Artsen geven ook toe dat ze niet weten of DCIS zich zal verspreiden, maar voor alle zekerheid krijgen vrouwen vaak toch de volle laag: chemotherapie, bestraling, hormoontherapie en zelfs borstamputatie. Bij 20% tot 30% van de vrouwen wordt kanker vastgesteld bij een mammografie terwijl deze zich nooit zou uitzaaien.
Tot slot: als drie pathologen kijken naar weefsel dat is verkregen bij een punctie, dan zijn zij het slecht in drie van de vier gevallen met elkaar eens. In 25% van de gevallen dus niet: de een zegt dat er sprake is van kanker, de andere twee niet of andersom. Helaas wordt een diagnose doorgaans maar door één patholoog gesteld. De vraag is welke patholoog er naar jouw borstweefsel kijkt en welke conclusie hij/zij trekt. En heeft hij/zij het wel bij het juiste eind?
In een vroeg stadium een agressieve kanker ontdekken is uitstekend, maar als ook mogelijk onschuldige celwoekeringen behandeld worden als kanker, schieten we dan niet met een kanon op een mug? Hoe moet ik me dat voorstellen? Zoiets als: “Goed nieuws mevrouw, we hebben bij u een mogelijke-kanker in-een-zeer-vroeg-stadium ontdekt. We adviseren u een borstamputatie.” Ik begrijp dit niet. Zijn we dan gezond bezig?
Begrijp me goed, ik snap dat er vrouwen zijn die geen enkel risico willen lopen en preventief hun borsten laten amputeren. Ik weet dat dit gebeurt, vooral bij vrouwen met een hoog risico. Maar geen enkele vrouw wil haar borsten kwijt; ze wil alleen niet lijden en overlijden aan borstkanker. Ik kan niet begrijpen dat preventieve borstamputaties anno 2016 nodig zijn om uiteindelijk levens te redden. Kunnen we niet in de gaten houden of die lastige mug een olifant wordt vóórdat we met het kanon komen aanzetten? We willen in een vroeg stadium kanker opsporen. Niet in een vroeg stadium borsten amputeren. Toch?
Mammografie: is het een geschikt middel om borstkanker in een vroeg stadium op te sporen? Er is een tsunami aan (Engelstalig) onderzoek te vinden op internet en de wetenschappers zijn er inmiddels wel uit: Nee, dat is het niet. Waarom gebeurt er dan zo weinig in Nederland op dit vlak? Is er geen alternatief? Jawel, dat is er wel degelijk.
Echografie en thermografie kunnen hetzelfde met minder risico’s en minder fout-positieve uitslagen. Maar omdat mammografie gebruikt wordt door het bevolkingsonderzoek zijn deze methodes naar de achtergrond verdrongen. In Amerika, Engeland en Duitsland wordt thermografie volop gebruikt. In Nederland staat het nog in de kinderschoenen maar is het in opkomst. (Zeer binnenkort kun je uitvoerig lezen over thermografie in mijn volgende blog)
Een op de negen vrouwen krijgt te maken met borstkanker. Dat wil niet zeggen dat in een kamer met negen vrouwen, één van deze 9 vrouwen statistisch gezien borstkanker zou hebben. Het zou juister zijn om te zeggen: één op de negen vrouwen krijgt ooit in haar leven te maken met borstkanker. Dat kan ook op haar 85ste zijn. En het wil ook niet zeggen dat ze eraan overlijdt. De kans dat een vrouw overlijdt aan borstkanker is slechts 3%. De kans dat een vrouw overlijdt aan hart- en vaatziekte of de gevolgen van osteoporose of suikerziekte is vele, vele malen groter. En de kans op al deze ziekten is afhankelijk van je leefstijl en van voedingsgewoonten. Gezonde voeding, chemische stoffen vermijden, voldoende bewegen en volop ontspannen helpt allemaal mee om de risico’s kleiner te maken. Ook als je in een hoge risicogroep zit!
Ik wil deze blog niet besluiten zonder het goede nieuws dat ik heb gevonden en dat ik bijna nergens anders lees: de kans om aan borstkanker te overlijden in Nederland daalde tussen 1997 en 2007 met 25%. Zie hier de cijfers van het CBS. Overigens is dit in andere Westerse landen ook zo. Men begrijpt niet goed waarom, want zoals eerder vermeld hebben de bevolkingsonderzoeken hier weinig tot geen invloed op. Er zijn deskundigen die zeggen dat het komt omdat vrouwen zich steeds meer realiseren dat we met ons voedingspatroon en onze leefstijl invloed kunnen uitoefenen op de kans dat we kanker krijgen. Het zou naar mijn mening meehelpen om de angst op overlijden aan borstkanker te verminderen als we deze positieve trend meer met elkaar zouden delen.
Ik hoop dat voor je duidelijk is dat ik borstkanker afschuwelijk vind. Ik ken vrouwen van nabij die het hebben meegemaakt en wiens borsten zijn afgezet.
Daarom zou ik graag zien dat de béste methode om (over)lijden aan borstkanker gebruikt gaat worden door de overheid voor bevolkingsonderzoek. Inmiddels zijn veel wetenschappers het erover eens dat dit niet mammografie is. Zelfs de Engelse regering geeft nu publiekelijk toe dat dat mammografie leidt tot drie onterechte constateringen van borstkanker tegenover één terechte. Met als gevolg 4000 vrouwen per jaar die onterecht denken dat ze borstkanker hebben, daarvoor worden behandeld en dus ongelooflijk lijden. Lees hier de Nederlandse vertaling van dit bericht.
De keuze is aan jou. Voel jij je veiliger met een mammografie, laat dit dan doen. Zo niet, wees je dan bewust dat er alternatieven zijn. Wil je meer informatie kijk dan eens op www.ahha.org , The Breast Journal of in het Nederlands www.medischdossier.org” (aldus Marjolein Dubbers op haar blog)
Tineke van der Klok, inspirator en eigenaar van Donna Vitale: “Nogmaals, ik adviseer elke vrouw die dit leest zelf haar eigen keuzes te maken. Als het goed voelt om een mammografie te doen, moet je dat vooral doen!
Ik heb zelf echter besloten geen mammografie te laten doen maar een afspraak te maken met de Vrouwenpoli in Boxmeer voor een thermografie onderzoek”. Inmiddels heb ik mijn onderzoek achter de rug. In mijn volgende blog kun je meer lezen over mijn eigen ervaringen met thermografie”.
Ik kan me voorstellen dat het lezen van deze informatie reacties bij je oproept.
Hieronder kun je jouw reactie geven. Ik vind het fijn als je dat doet.
